მოზაიკური სამეტყველო არეალის ენობრივი კომპონენტის კვლევის მეთოდოლოგია
DOI:
https://doi.org/10.52340/atsu.2024.2.24.03საკვანძო სიტყვები:
მოზაიკური სამეტყველო არეალი/სამეტყველო მოზაიკური არეალი, დიამორფოსინტაქსემა, დიამორფოსინტაქსური კონსტრუქციები, სამეტყველო კოდთა მატრიცა, სამეტყველო კოდთა იერარქიაანოტაცია
მორფოსინტაქსის დონეზე სამეტყველო კოდების შერევის კვლევისთვის ვიყენებთ ჩვენ მიერ შექმნილ ტერმინებს: მოზაიკური სამეტყველო არეალი/სამეტყველო მოზაიკური არეალი, გარკვეული მოდიფიცირების საფუძველზე ტერმინებს: მორფოსინტაქსემა, დიამორფოსინტაქსური კონსტრუქცია; სამეტყველო კოდთა მატრიცა, სამეტყველო კოდთა იერარქია. მოზაიკური სამეტყველო არეალის შემთხვევაში აქცენტირებულია სამეტყველო ნაირგვარ კოდთა სივრცეში განლაგება სამეტყველო ჯგუფების მიერ შემონატანი თავისებურებებით, ხოლო სამეტყველო მოზაიკურ არეალში ყურადღებას ვამახვილებთ ამ განლაგების დროით ფაქტორზე. მიგრაციების დროს ამ ორი ტერმინის ერთმანეთისგან მოწყვეტა შეუძლებელია. საკვლევ არეალში დიაკვაზიერგატიულსა და დიაკვაზინომინატიურ კონსტრუქციებს, ასევე, -ყე სუფიქსიან კონსტრუქციებს, ვუწოდეთ დიამორფოსინტაქსური კონსტრუქციები. ვიყენებთ სამეტყველო კოდების შერევის დემონსტრირების ხერხს: სამეტყველო კოდთა იერარქია; გარკვეული მოდიფიკაციით ვიყენებთ სამეტყველო კოდთა მატრიცების შედგენის ხერხს. ეს მეთოდები შესაძლოა გამოყენებულ იქნეს სხვა ასეთსავე არეალებში.
წყაროები
ბენდელიანი, ც. 2003. ,,ახალი სასწაულნი მთავარმოწამისა გიორგისნი“ და ,,ამირანდარეჯანიანი“ სამწიგნობრო ენის პერიოდიზაციის თვალსაზრისით, ქართველური მეკვიდრეობა, VII, ქუთაისი: გამომცემლობა ,,ქართული ენა“.
ბენდელიანი, ც. 2012. მოზაიკური სამეტყველო არეალი. ფონეტიკა/ ფონოლოგია. თბილისი: გამომცემლობა ,,არადანი“.
ბენდელიანი, ც. 2018. მოზაიკური სამეტყველო არეალი. მორფოლოგია. თბილისი: თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა.
ბენდელიანი, ც. ნაკანი, ნ. 1999. „სამეტყველო კოდების შერევისათვის ქვემო იმერეთში მცხოვრებ სვანთა მეტყველებაში“. ქართველური მეკვიდრეობა, III, ქუთაისი: გამომცემლობა ,,ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი“.
ბურჭულაძე, გ. 2004. „ს.ჟღენტი და ქართული ხალხური სიმღერების ენის საკითხი“. XXIV რესპუბლიკური დიალექტოლოგიური სამეცნიერო სესიის მასალები, თბილისი: გამომცემლობა ,,ქართული ენა“.
ვაინრაიხი, უ. 1968. „შესაძლებელია თუ არა სტრუქტურული დიალექტოლოგია“. მიმომხილველი, 4-5, თბილისი: თსუ გამომცემლობა.
კაკაბაძე, ს. 1913. აფხაზეთის საკათალიკოზო გლეხთა დიდი დავთარი. გამოსცა ს.კაკაბაძემ, თბილისი: სტამბა ს.ლოსაბერიძისა.
კაკაბაძე, ს. 1914. ხონის საყდრის გამოსავალი დავთარი 1600 წლის ახლოს დროისა. გამოსცა ს.კაკაბაძემ, თბილისი: სტამბა ს.ლოსაბერიძისა.
ლომთაძე, თ. 2001. ქალაქური მეტყველების თავისებურებანი (ქ. ქუთაისის მაგალითზე). საკანდიდატო დისერტაცია, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბილისი.
საღინაძე, რ. 2017. „იმერეთის ლაპიდარულ წარწერათა ენა (IX-XII)“. ქართველური მეკვიდრეობა, XXI, ქუთაისი: აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა.
სეპირი, ე. 2005. პიროვნება, ენა, კულტურა. თბილისი: გამომცემლობა ,,უნივერსალი“.
სოსიური, ფ. დე. 2002. ზოგადი ენათმეცნიერების კურსი. თბილისი: გამომცემლობა ,,დიოგენე“.
ჟღენტი, ს. 1965. ქართველურ ენათა ფონეტიკის საკითხები. თბილისი: გამომცემლობა ,,განათლება“.
ჭინჭარაული, ა. 1999. „სამეტყველო კოდების შერევის ზოგი საკითხი ხევსურულ დიალექტში“. ქართველური მემკვიდრეობა, III, ქუთაისი: გამომცემლობა ,,ქუთაისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი“.
Ammon, U. k. J. Mattheier, P.H. Nelde. 1996. Sociolinguistica. Sonderdruck, Max Niemever Verlage, Tübingen Verlag.
Ваинраих У. 1972. „Одноязычье и многоязычие“, Новое в лингвистике, вып.VI. Москва, издательство ,,Прогресс“.
Шухардт, Г. 1959. Избранные статьи по языкознанию, перевод с немецкого. Москва, 1950, (2023). Издательская группа URSS.
