ადრეული ტოტალური დახმარებისა (ETC) და დაზიანების ორთოპედიული კონტროლის (DCO) ქირურგიული სტრატეგიები პოლიტრავმის დროს
საკვანძო სიტყვები:
პოლიტრავმა, ადრეული ტოტალური დახმარება, დაზიანების ორთოპედიული კონტროლი, ოსტეოსინთეზი, გართულებებიანოტაცია
კვლევაში ქართულ სამედიცინო სივრცეში პირველადაა შესწავლილი პოლიტრავმით დაშავებულთა ქირურგიული მკურნალობის შედეგები ETC (ადრეული ტოტალური დახმარებისა) და DCO (დაზიანებათა ორთოპედიული კონტროლის) სტრატეგიის გამოყენებისას. გაანალიზებულია გრძელი ლულოვანი ძვლებისა და შინაგანი ორგანოების დაზიანების დროს ოსტეოსინთეზის საკითხი და აღნიშნული აგრესიის თანმხლები ზოგადი და ადგილობრივი გართულებები. თემა აქტუალურია, რამდენადაც პოლიტრავმა წარმოადგენს მოსახლეობის სიკვდილის ძირითად მიზეზს გულ-სისხლძარღვთა და ონკოლოგიური დაავადებების გვერდით, ხოლო 18–42 წლის ადამიანების ლეტალობის სტრუქტურაში პირველ ადგილზე იმყოფება. კვლევას საფუძვლად დაედო ტრავმატოლოგიურ, ქირურგიულ და კრიტიკული მედიცინის განყოფილებებში მძიმე პოლიტრავმის დიაგნოზით ნამკურნალებ და გარდაცვლილ 365 პაციენტზე დაკვირვების შედეგები. გამოტანილია დასკვნა, რომ პოლიტრავმის დროს საყრდენ–მამოძრავებელი აპარატის დაზიანებათა ქირურგიული მკურნალობის პროცესში როგორც ETC (ადრეული ტოტალური დახმარების), ასევე DCO (დაზიანებათა ორთოპედიული კონტროლის) სტრატეგიის გამოყენებისას შეინიშნება უმნიშვნელო სხვაობა ზოგად და ადგილობრივ გართულებათა სიხშირეში. მტკიცება აღნიშნული სტრატეგიებიდან რომელიმე მათგანის აშკარა უპირატესობის შესახებ არ შეიძლება. მიუხედავად ტრავმატოლოგიის განვითარების დონისა, ორივე სტრატეგიის გამოყენებისას კვლავაც მაღალი რჩება ზოგად და ადგილობრივ გართულებათა რაოდენობა. მაღალია პოლიტრავმის დროს ლეტალობის მაჩვენებელი, რაც გაპირობებულია არა მარტო პაციენტების ზოგადი არაპროგნოზირებადი მდგომარეობით, შოკით, თანმხლები დაავადებებითა და ასაკით, ასევე ITLS სისტემის არასრულყოფილი დანერგვით პირველადი სამედიცინო დახმარების სისტემაში. რეკომენდებულია მეტაანალიზისა და სხვა პროსპექტული კვლევების ჩატარება, რათა შემუშავებულ იქნას პოლიტრავმის მკურნალობის ეროვნული გაიდლაინი და შეიქმნას ეროვნული ტრავმის რეესტრი ევროპული ქვეყნების გამოცდილებაზე დაყრდნობით.
წყაროები
Berwin JT., Pearce O., Harries L., Kelly M. 2020. Managing polytrauma patients. Injury. 2020; 51(10): 2091–2096.
Chakraborty Rebanta K., Burns B. 2020. Systemic Inflammatory Response Syndrome. StatPearls Publishing LLC. ID: NBK547669.
Cimbanassi S., O'Toole R., Maegele M., Henry S., Scalea T. M., Bove F. Mezzadri U., Capitani D., Sala F., Kanakaris N., Coccolini F., Ansaloni L., Sgardello S. et al. 2020. Orthopedic injuries in patients with multiple injuries: Results of the 11th trauma update international consensus conference Milan, December 11, 2017 Journal of Trauma and Acute Care Surgery: February. 2020; Vol. 88; Issue 2: 53-76.
D’Alleyrand JC., O’Toole RV. 2013. The evolution of damage control orthopedics: current evidence and practical applications of early appropriate care. Orthop. Clin. North Am. 2013; .44; pp. 499-507. De Vries R., Reininga IHF., de Graaf MW., Heineman E., El Moumni M., Wendt KW. 2019. Older Polytrauma: Mortality and Complications Injury. 2019; Aug; 50(8):1440-1447.
Faul M., Coronado V. 2015. Epidemiology of traumatic brain injury. Handbook Clin. Neurol. 2015; 127: 3–13.
Giannoudis P.V. 2017. Polytrauma: pathophysiology, priorities,and management. In: AO Principles of Fracture Management. 2 vol. Buckley R. E., Moran C. G., Apivatthakakul Th. 3 edition. Stuttgart, Germany; New York,: Distribution by Georg Thieme Verlag 2017: 311-330.
Graan D., Balogh ZJ. 2022. Microbiology of fracture related infections. .J Orthop Surg (Hong Kong). 2022; Sep- Dec; 30(3):10225536221118512. doi: 10.1177/10225536221118512.
Gross T. 2016. Long-term outcome following multiple trauma in working age: A prospective study in a Swiss trauma center T. Gross, F. Amsler //Unfallchirurg. – 2016; Vol. 119, No3: 921-928.
Guerado E., Bertrand ML., Cano JR., Cerván AM., Galán A. 2019. Damage control orthopaedics: State of the art. World J. Orthop 2019; 10(1): 1-13.
Kippnich M., Jelting Y., Markus C., Kredel M., Wurmb T., Kranke P. 2017. Polytrauma following a truck accident : how to save lives by guideline-oriented emergency care. Anaesthesist. 2017; 66(12): 948- 952.
Paffrath T., Lefering R., Flohé S. 2014. Trauma Register DGU. How to define severely injured patients? — An Injury Severity Score (ISS) based approach alone is not sufficient. Injury 2014; 45(Suppl 3): 64–69.
Pape HC., Moore EE., McKinley T., Sauaia A. 2022. Pathophysiology in patients with polytrauma. Injury. 2022 Jul; 53(7): 2400-2412.
Perl V. J Undurraga., Johnson C., Kelley s., Woods P., Martin K., Zonies D. 2019. Missed injuries in combat casualties: Lessons from Iraq and Afghanistan. Injury. 2019; May; 50(5) pp. 1138-1142.
Pfeifer R. 2016. Diagnostics and treatment strategies for multiple trauma patients/ R. Pfeifer, H.C. Pape Chirurg. 2016; Vol. 87; No 2: 165-173.
Porgo TV., Shemilt M., Moore L., Bourgeois G., Lapointe J. 2014. Trauma center performance evaluation based on costs: A systematic review of cohort stud-ies. The Journal of Trauma and Acute Care Surgery. 2014; 76(2): 542-548.
Probst C. 2010. Clinical re-examination 10 or more years after polytrauma: is there a gender related difference? C. Probst, B. Zelle, M. Panzica[et al.] /J.Trauma. 2010; Vol.68; No 3: 706-711.
Rixen D., Grass G., Sauerland S., Lefering R., Raum MR., Yücel N., Bouillon B., Neugebauer EA. 2005. Polytrauma Study Group of the German Trauma Society. Evaluation of criteria for temporary external fixation in risk-adapted damage control orthopedic surgery of femur shaft fractures in multiple trauma patients: “evidence-based medicine” versus “reality” in the trauma registry of the German Trauma Society. J Trauma 2005; 59: 1375-1394; discussion 1394-1395.
Rondanelli AM., Gómez-Sierra MA., Ossa AA., Hernández RD., Torres M. 2021. Damage control in orthopaedical and traumatology. Colomb Med (Cali). 2021; Jun 30; 52(2):e4184802. doi: 10.25100/cm.v52i2.4802.
Sauaia A., Moore F.A., Moore E.E. 2017. Postinjury Inflammation and Organ Dysfunction Crit. Care Clin. 2017; January ; 33(1): 167–191.
van Wessem KJP., Leenen LPH., Hietbrink F. 2022. Physiology dictated treatment after severe trauma: timing is everything. Eur.J.Trauma Emerg. Surg. 2022 Oct;.48(5): 3969-3979.
von Lübken F., Prause S., Lang P., Friemert B.D., Lefering R., Achatz G. 2023. Early total care or damage control orthopaedics for major fractures? Results of propensity score matching for early definitive versus early temporary fixation based on data from the trauma registry of the German Trauma Society (TraumaRegister DGU®). Eur J Trauma Emerg Surg. 2023; Aug; 49(4): 1933-1946.
World Health Organization. 2017. The global burden of disease: May 2017 updated. URL: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/
Wutzler S., Maegele M., Wafaisade A., Wyen H., Marzi I., Lefering R. 2014. TraumaRegister DGU. Risk stratification in trauma and haemorrhagic shock: scoring systems derived from the TraumaRegister DGU®. Injury 2014; 45(Suppl 3): 29–34.
Габуния Г. В. 2014. Первичный ранный остеосинтез при политравме опорно-двигательного аппарата. Georgian Medical News. Тбилиси-New-York 2014; №2(227): 24-28.
